Normobaryczna terapia tlenowa - innowacyjna metoda wspomagania zdrowia i funkcji poznawczych
Tlen jest nieodzownym składnikiem środowiska zapewniającym prawidłowe funkcjonowanie wszystkich żywych organizmów. Zwiększenie stężenia tlenu w powietrzu, którym oddychamy, może przynieść szereg korzyści zdrowotnych - od wspierania leczenia niektórych schorzeń, po poprawę wydajności fizycznej i umysłowej. Dotychczas najczęściej stosowaną metodą podawania tlenu w celach terapeutycznych była hiperbaryczna terapia tlenowa (HBOT). Polega ona na przebywaniu w specjalnej komorze hiperbarycznej, gdzie pacjent jest narażony na działanie powietrza o znacznie podwyższonym ciśnieniu i zawartości tlenu.
HBOT znajduje zastosowanie m.in. w leczeniu powikłań po zatruciu tlenkiem węgla, zatorowości płucnej, oparzeń, ran trudno gojących się oraz niektórych chorób neurologicznych czy COVID-19. Niestety dostęp do komór hiperbarycznych jest ograniczony, a sama terapia może wywoływać szereg działań niepożądanych, takich jak:
- Uszkodzenie płuc i obrzęk płucny
- Zaburzenia widzenia (np. krótkowzroczność tlenowa)
- Napady drgawkowe
- Dolegliwości ze strony zatok i ucha środkowego
- Parestezje (mrowienie)
- Nudności i wymioty
Poszukując równie efektywnej, a jednocześnie bezpieczniejszej i bardziej dostępnej alternatywy dla HBOT, badacze z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu postanowili sprawdzić działanie tlenoterapii w warunkach ciśnienia atmosferycznego (normobarii).
Innowacyjne badanie wpływu normobarycznej terapii tlenowej
Eksperyment przeprowadzony przez naukowców z Wrocławia jako pierwszy na świecie oceniał skutki sesji w komorze normobarycznej wypełnionej powietrzem o podwyższonym stężeniu tlenu (37%), dwutlenku węgla (1,079%) i wodoru (0,44%). Było to innowacyjne podejście, dotąd niezbadane w kontrolowanych warunkach klinicznych.
W badaniu wzięło udział 17 zdrowych ochotników w wieku średnio 37,5 lat. Przed rozpoczęciem i po zakończeniu 10 dwugodzinnych sesji w komorze normobarycznej, przeprowadzono szczegółowe badania obejmujące ocenę:
- Funkcji poznawczych
- Parametrów stresu oksydacyjnego
- Poziomu neurotrofin (czynników wzrostu neuronów)
- Układu krążenia i autonomicznego
- Zmęczenia
- Wydolności oddechowej
Celem było sprawdzenie czy i jak terapia w komorze wpłynie na szerokie spektrum czynników potencjalnie związanych z poprawą zdrowia i samopoczucia.
Korzystne efekty terapii potwierdzone badaniami
Wyniki przeprowadzonych badań ujawniły szereg pozytywnych skutków stosowania normobarycznej terapii tlenowej:
- Poprawa funkcji poznawczych
Uczestnicy badania wykazali lepsze rezultaty w testach oceniających szybkość przetwarzania informacji wzrokowych oraz zdolność do przełączania uwagi pomiędzy różnymi zadaniami (tzw. funkcje wykonawcze). Korzystny wpływ zaobserwowano w znanych Testach Łączenia Punktów (części A i B). - Większa sprawność pamięci słuchowo-werbalnej
Ochotnicy zapamiętywali i przypominali sobie więcej słów z listy prezentowanej ustnie w teście California Verbal Learning Test. Sugeruje to potencjał terapii do wspomagania pamięci krótkotrwałej bazującej na bodźcach słuchowych. - Zmniejszenie odczuwanego zmęczenia
Po zakończeniu cyklu 10 sesji w komorze normobarycznej uczestnicy zgłaszali znacząco mniejsze nasilenie objawów zmęczenia mierzonego standaryzowaną Skalą Ciężkości Zmęczenia. Może to świadczyć o właściwościach redukujących przemęczenie i wzmacniających witalność organizmu. - Wzrost stężenia neurotrofin Badania wykazały istotny wzrost stężenia neurotrofiny 4 (NT4) oraz kluczowego czynnika neurotroficznego pochodzącego z mózgu (BDNF) we krwi uczestników. Neurotrofiny to białka niezbędne do prawidłowego rozwoju, przeżywalności i plastyczności neuronów. Ich zwiększona obecność może sprzyjać regeneracji tkanki nerwowej i poprawie funkcji poznawczych.
- Obniżenie poziomu stresu oksydacyjnego Po cyklu sesji w komorze normobarycznej zaobserwowano spadek stężenia malondialdehydu (MDA) - związku będącego markerem stresu oksydacyjnego i uszkodzeń oksydacyjnych lipidów. Jednocześnie wzrósł poziom dysmutazy ponadtlenkowej (SOD) - enzymu uczestniczącego w neutralizacji wolnych rodników tlenowych. Może to wskazywać na korzystny wpływ terapii na mechanizmy antyoksydacyjne organizmu.
- Poprawa funkcjonowania baroreceptorów
Stwierdzono poprawę wskaźników związanych z działaniem baroreceptorów - narządów monitorujących ciśnienie krwi i regulujących czynność serca oraz napięcie ścian naczyń krwionośnych. Sugeruje to potencjał terapii do stabilizacji ciśnienia tętniczego poprzez modulację pracy receptorów. - Brak negatywnego wpływu na układ oddechowy i krążenia Ważną obserwacją było niepogorszenie się wydolności oddechowej i krążeniowej po sesjach w komorze. Parametry uzyskane podczas badań spirometrycznych i prób wysiłkowych nie uległy istotnemu pogorszeniu w stosunku do wartości wyjściowych.
Reasumując, wyniki nowatorskich badań wskazują na wiele potencjalnych korzyści zdrowotnych związanych ze stosowaniem normobarycznej terapii tlenowej. Terapia ta wydaje się korzystnie oddziaływać na sprawność umysłową, w tym funkcje poznawcze, pamięć i zmęczenie. Może również wspomagać regenerację układu nerwowego poprzez wzrost stężenia neurotrofin oraz redukować stres oksydacyjny i stabilizować ciśnienie krwi. Co ważne - nie obserwowano żadnych poważnych skutków ubocznych dla układów oddechowego i krążenia.
Choć przeprowadzone badania miały charakter wstępny i obejmowały stosunkowo niewielką grupę uczestników, ich rezultaty są bardzo obiecujące. Sugerują, że normobaryczna terapia tlenowa może stanowić bezpieczną i dostępną alternatywę dla HBOT, umożliwiając czerpanie korzyści z podwyższonego stężenia tlenu bez ryzyka związanego z ciśnieniem hiperbarycznym.
Konieczne są jednak dalsze badania na większych grupach, z udziałem osób z różnymi schorzeniami i niesprawnościami, aby potwierdzić efektywność tej metody i określić jej pełny potencjał terapeutyczny. Niemniej już dziś normobaryczna terapia tlenowa jawi się jako godna uwagi, innowacyjna forma wspomagania zdrowia i procesów samoleczenia organizmu.
Źródło: https://www.mdpi.com/1648-9144/56/4/172