USG Dopplera. Na czym polega to badanie i dlaczego należy je wykonać?

Zasada działania usg dopplera

USG dopplera działa na podstawie efektu Dopplera, analizując zmiany częstotliwości fal ultradźwiękowych odbitych od poruszających się krwinek. Oprogramowanie aparatu przetwarza te zmiany na obraz i/lub wykres przepływu krwi przez naczynia. Pozwala to na ocenę prędkości i kierunku przepływu oraz na wykrycie nieprawidłowości.

Efekt Dopplera w diagnostyce naczyń

Efekt Dopplera polega na zmianie częstotliwości odbieranej fali ultradźwiękowej w zależności od ruchu obiektu, którym w tym przypadku są krwinki. Im szybciej płynie krew, tym większa różnica częstotliwości. Na tej podstawie urządzenie oblicza prędkość, kierunek oraz charakter przepływu w danym naczyniu. Umożliwia to wykrywanie niedrożności, zwężeń i cofania się krwi.

Rola głowicy i żelu w badaniu

Głowica USG, czyli przetwornik ultradźwiękowy, wysyła i odbiera fale ultradźwiękowe. Żel do USG eliminuje powietrze między głowicą a skórą, poprawiając przewodzenie fal i jakość obrazu. Dokładne przyleganie głowicy i odpowiednia ilość żelu zwiększają precyzję diagnostyki.

Techniki badania usg dopplera

USG dopplera oferuje różne techniki obrazowania, które dobierane są w zależności od celu diagnostycznego i badanego obszaru.

Fala ciągła i fala pulsacyjna

Doppler z falą ciągłą wysyła i odbiera fale ultradźwiękowe bez przerwy, pozwalając ocenić przepływ krwi przez naczynia o wysokim natężeniu i dużej prędkości. Doppler z falą pulsacyjną emituje fale impulsowo, umożliwiając precyzyjną ocenę przepływu na określonej głębokości, przydatną w badaniu mniejszych naczyń.

USG duplex doppler

USG duplex doppler łączy obrazowanie tkanek z oceną przepływu krwi w czasie rzeczywistym. Lekarz widzi jednocześnie strukturę naczyń i otaczających je tkanek oraz analizuje parametry przepływu, co umożliwia dokładną ocenę i lokalizację zmian chorobowych.

Kolorowe usg doppler

Kolorowe usg doppler przedstawia przepływ krwi w barwach czerwonej i niebieskiej, zależnie od kierunku i szybkości płynięcia. Umożliwia natychmiastową wizualizację miejsc zwężeń, zatorów lub cofania się krwi (niedomykalność zastawek). Kolory pomagają w szybkim rozpoznaniu nieprawidłowości.

Power doppler

Power doppler ocenia siłę przepływu w małych lub głęboko położonych naczyniach. Ta technika jest czuła na minimalne przepływy, dlatego znajduje zastosowanie w diagnostyce mikrokrążenia, zmian nowotworowych oraz przy trudnej lokalizacji naczyń.

Sprzęt i materiały

Wykonanie badania wymaga odpowiedniego wyposażenia. Kluczowe są głowica ultrasonograficzna i żel do USG.

Głowica ultrasonograficzna

Głowica jest najważniejszą częścią aparatu. Odpowiada za emisję i odbiór fal ultradźwiękowych. W zależności od badanej okolicy dobiera się jej kształt i częstotliwość. Głowica liniowa sprawdza się w diagnostyce naczyń powierzchownych, natomiast konweksyjna pozwala badać naczynia głębiej położone.

Żel do usg

Żel do USG jest przezroczystym preparatem, eliminującym powietrze spod głowicy. Zapewnia prawidłowe przewodzenie ultradźwięków i uniemożliwia powstawanie zakłóceń obrazu. Jakość żelu przekłada się na jakość badania.

Przygotowanie do badania usg dopplera

Sposób przygotowania zależy od lokalizacji badania. Przeprowadzenie prostych czynności przed badaniem poprawia jego skuteczność i wiarygodność wyników.

Badania przez powłoki brzuszne

USG dopplera naczyń jamy brzusznej, takich jak tętnice nerkowe lub trzewne, wymaga przygotowania:

• dzień przed badaniem zaleca się lekkostrawną dietę bez jarzyn, owoców i ciemnego pieczywa
• należy przyjąć preparat Espumisan 3x2 kapsułki, by ograniczyć ilość powietrza w jelitach
• na 6 godzin przed badaniem pacjent powinien być na czczo, nie pić napojów gazowanych ani nie palić tytoniu

Takie przygotowanie zwiększa przejrzystość obrazu.

Badania naczyń kończyn i szyi

USG dopplera kończyn i szyi nie wymaga szczególnego przygotowania. Zaleca się ubranie, które łatwo odsłoni badaną okolicę oraz brak kosmetyków na skórze w miejscu badania. Biżuterię należy zdjąć, jeśli znajduje się w pobliżu badanej strefy.

Przebieg badania usg dopplera

Badanie przebiega etapowo, a każdy etap skupia się na innym aspekcie diagnostycznym.

Etap I – wykrywanie zakrzepicy

Pierwszy etap polega na wykrywaniu obecności zakrzepów w naczyniach. Lekarz stosuje próbę uciskową, monitorując, czy naczynie zamyka się pod wpływem nacisku. Obecność skrzepu uniemożliwia zamknięcie światła naczynia i świadczy o zakrzepicy żylnej.

Etap II – ocena funkcji zastawek żylnych

W drugim etapie oceniane jest funkcjonowanie zastawek żylnych. Lekarz wykonuje powtarzające się uciski na naczyniu, obserwując powrót krwi i czas zamykania zastawki. Wydłużony czas powrotu lub cofanie się krwi wskazuje na niewydolność żylną.

Etap III – lokalizacja i pomiar naczyń

Trzeci etap polega na analizie przebiegu, średnicy i lokalizacji naczyń. Wykonuje się precyzyjne pomiary, które pomagają w planowaniu dalszego leczenia, zwłaszcza w przypadku konieczności zabiegu operacyjnego.

Badane obszary podczas usg dopplera

Badanie dostosowuje się do lokalizacji zgłaszanych problemów i objawów. Oceniane są konkretne obszary anatomiczne.

Tętnice szyjne i kręgowe

USG dopplera tętnic szyjnych i kręgowych pozwala wykryć zwężenia, niedrożności oraz ocenić ryzyko udaru mózgu. Tętnice szyjne doprowadzają większość krwi do mózgu, a kręgowe uzupełniają ich funkcję. Badanie wykonuje się u osób z nadciśnieniem, po udarze lub z miażdżycą.

Żyły kończyn dolnych

USG dopplera żył kończyn dolnych wykrywa zakrzepicę żył głębokich oraz ocenia niewydolność zastawek. To podstawowa diagnostyka dla osób z obrzękami, bólem czy żylakami. Wynik decyduje o dalszym postępowaniu, w tym leczeniu przeciwzakrzepowym.

Tętnica podobojczykowa

USG tętnicy podobojczykowej służy do diagnostyki zespołu podkradania, w którym zwężenie powoduje odwrócenie przepływu w tętnicy kręgowej. Objawy to zawroty głowy i niedokrwienie kończyny górnej.

Naczynia trzewne i nerkowe

USG dopplera naczyń jamy brzusznej i nerkowych pozwala na wczesne wykrycie zwężeń prowadzących do nadciśnienia nerkowopochodnego oraz ocenia zaopatrzenie narządów w krew. Badanie wykonuje się m.in. u osób z niewyjaśnionym nadciśnieniem lub przewlekłą chorobą nerek.

Wskazania do usg dopplera

Wskazaniami są:

• podejrzenie zakrzepicy żylnej kończyn dolnych (obrzęk, ból, zaczerwienienie, żylaki)
• objawy niewydolności żylnej (obrzęki, przewlekłe rany)
• miażdżyca, zwłaszcza tętnic szyjnych (ryzyko udaru)
• chromanie przestankowe (ból kończyn przy wysiłku)
• nadciśnienie nerkowopochodne
• monitorowanie tętniaków i malformacji naczyniowych
• przygotowanie do zabiegów operacyjnych naczyń
• kontrola po zabiegach naczyniowych
• ocena przepływu krwi w przebiegu ciąży, szczególnie w ciążach wysokiego ryzyka

Przeciwwskazania do usg dopplera

Jedynym przeciwwskazaniem są uszkodzenia skóry w miejscu badania, np. rany, oparzenia, złamania z przerwaniem ciągłości tkanek. Badanie odracza się w przypadku silnej bolesności tego obszaru. Nie stwierdzono długoterminowych przeciwwskazań, a metoda uznawana jest za bezpieczną.

Co wykrywa usg dopplera

USG dopplera wykrywa:

• zakrzepicę żył głębokich i powierzchownych
• tętniaki, czyli patologiczne poszerzenia ściany tętnicy
• niewydolność żylną i nieprawidłową pracę zastawek
• zmiany miażdżycowe (zwężenia światła naczyń)
• zaburzenia przepływu w tętnicach i żyłach
• malformacje naczyniowe, przetoki, anomalie rozwojowe
• przewężenia tętnic nerkowych i trzewnych
• wady serca, w tym zastawek (w badaniu serca z dopplerem)

Badanie umożliwia także ocenę krążenia narządów po przeszczepach i monitorowanie wpływu guzów na unaczynienie.

Usg dopplera w ciąży

W ciąży usg dopplera wykonuje się rutynowo przy ocenie przepływów w naczyniach łożyskowych oraz u płodu. Badanie pomaga wykryć zaburzenia wzrastania płodu, konflikty serologiczne, ciążę wielopłodową i ryzyko niedotlenienia. Jest bezpieczne dla matki i dziecka i nie ma przeciwwskazań do jego wykonania nawet kilkukrotnie w trakcie ciąży.

Interpretacja wyników usg dopplera

Interpretacją wyników zajmuje się lekarz radiolog, kardiolog, flebolog lub chirurg naczyniowy. Lekarz analizuje wykresy i obrazy, określa miejsce, rozmiar i stopień zwężenia naczyń, obecność skrzeplin oraz stan zastawek. Wynik dostępny jest bezpośrednio po badaniu, a wnioski pozwalają na szybkie wdrożenie leczenia lub skierowanie do dalszej diagnostyki.

Cena badania usg dopplera

Koszt badania usg dopplera zależy od badanego obszaru i placówki. Cena mieści się w przedziale 100–400 zł. Badanie przewodu szyjnego lub kończyn kosztuje około 150–300 zł. Kontrola wielu obszarów i badania specjalistyczne mogą kosztować do 400 zł. Cena badania prywatnego jest niższa niż rezonansu magnetycznego, a wykonanie na NFZ wymaga skierowania od specjalisty.

USG dopplera stanowi kluczowy element wczesnego wykrywania i monitorowania chorób naczyniowych. Nieinwazyjność, szybkość wykonania oraz natychmiastowy dostęp do wyniku decydują o jego wartości w codziennej praktyce diagnostycznej.