Budowa, położenie i funkcje trzustki
Trzustka to niewielki narząd, mierzący około 20 cm długości, położony w górnej części jamy brzusznej. Składa się z trzech części: głowy, trzonu i ogona. Znajduje się za żołądkiem, w pobliżu wątroby.
Trzustka pełni w organizmie dwie główne funkcje: wewnątrzwydzielniczą i zewnątrzwydzielniczą. Pierwsza z wymienionych polega na produkcji hormonów, takich jak insulina i glukagon, które regulują poziom glukozy we krwi. Z kolei funkcja zewnątrzwydzielnicza jest związana z produkcją soku trzustkowego zawierającego enzymy, m.in. lipazę, amylazę i trypsynę, które umożliwiają trawienie spożytych pokarmów.
Jakie mogą być objawy problemów z trzustką?
Sygnałem, że trzustka nie funkcjonuje prawidłowo, może być ból zlokalizowany w górnej części brzucha. Czasami promieniuje on w kierunku pleców lub przybiera formę bólu opasującego tułów poniżej żeber.
Do innych niepokojących sygnałów należą m.in. nudności, biegunki tłuszczowe, brak apetytu czy niezamierzona utrata masy ciała.
Choroby trzustki
Trzustka odgrywa istotną rolę w procesach trawienia i regulacji poziomu glukozy we krwi, dlatego zaburzenia w jej funkcjonowaniu mogą znacząco wpływać na stan zdrowia. Choroby tego narządu często rozwijają się podstępnie, a pierwsze objawy bywają mało charakterystyczne.
Ostre zapalenie trzustki (OZT)
Ostre zapalenie trzustki to ostry stan zapalny, który jest związany z różnego stopnia uszkodzeniami sąsiadujących tkanek i przedwczesną aktywacją proenzymów trzustkowych (przede wszystkim trypsyny). Powstaje w wyniku działania czynników uszkadzających komórki pęcherzykowe narządu. Najczęściej jest skutkiem nadużywania alkoholu oraz chorób pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych.
Do innych przyczyn OZT należą:
- palenie tytoniu
- nadczynność przytarczyc
- zaburzenia lipidowe (zwłaszcza hipertriglicerydemia)
- wrodzone wady trzustki
- stosowanie niektórych leków
- infekcje wirusowe
- urazy brzucha
Wyróżnia się również autoimmunologiczne zapalenie trzustki (AZT), w którym układ odpornościowy błędnie atakuje własne tkanki, powodując stan zapalny i uszkodzenie narządu [1].
Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT)
Przewlekłe zapalenie trzustki to choroba, która charakteryzuje się nawracającymi, umiarkowanymi dolegliwościami bólowymi. Rozpoznaje się ją, gdy proces zapalny prowadzi do stopniowego włóknienia i zaniku miąższu trzustki oraz zaburzeń jej funkcjonowania.
Do najczęstszych objawów PZT zalicza się:
- żółtaczkę
- ból brzucha promieniujący do pleców
- uczucie pełności nawet po niewielkim posiłku
- wzdęcia
- wymioty
- biegunki tłuszczowe
Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki opiera się przede wszystkim na lekkostrawnej diecie, przyjmowaniu leków przeciwbólowych i bezwzględnym unikaniu czynników (przede wszystkim alkoholu) wywołujących epizody ostrego stanu zapalnego [2].
Rak trzustki
Nowotwór trzustki to choroba, która rozwija się podstępnie i zazwyczaj jest diagnozowana dopiero w momencie pojawienia się przerzutów. Tak późna diagnoza wiąże się z gorszymi rokowaniami, dlatego warto uważnie obserwować swój organizm i regularnie wykonywać badania kontrolne (USG jamy brzusznej, oznaczenie poziomu glukozy we krwi). Objawy, które mogą wskazywać na nowotwór trzustki to m.in.:
- żółtaczka (żółte zabarwienie skóry, błon śluzowych i białek oczu)
- bóle brzucha i grzbietu
- cukrzyca (szczególnie niepokojące jest pierwsze wystąpienie cukrzycy, któremu nie towarzyszy wzrost masy ciała)
- niezamierzona utrata masy ciała
- biegunka tłuszczowa
W przypadku rozpoznania raka trzustki wdraża się leczenie operacyjne – jest to podstawowa metoda leczenia tej choroby. Jego uzupełnieniem jest radioterapia lub chemioterapia [3].
Trzustka to niewielki narząd, który odgrywa ważną rolę w trawieniu pokarmu i utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Czynniki, takie jak m.in. palenie papierosów, picie alkoholu, urazy brzucha czy infekcje mogą doprowadzić do zaburzeń w jej funkcjonowaniu. Żeby wykryć je w porę i zwiększyć szansę na wyleczenie, warto regularnie wykonywać badania kontrolne i nie lekceważyć objawów, takich jak ból brzucha, nudności, utrata masy ciała czy biegunki.
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.5.1.
- https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/trzustka/51048,przewlekle-zapalenie-trzustki
- https://www.zwrotnikraka.pl/pierwsze-objawy-raka-trzustki-symptomy-nowotworu/